دکتر جهانشاه صالح
اردیبهشت 1342 تا مرداد 1347
جهانشاه صالح، متولد فروردین ۱۲۸۳ در آران و بیدگل، پزشک، استاد دانشگاه، وزیر بهداری و سناتور ایرانی بود. او کوچکترین فرزند میرزا حسن خان مبصرالممالک بود و از میان برادرانش، اللهیار صالح و سلیمان صالح از معروفترینها بودند. تحصیلات ابتدایی را در دبستان علمیه کاشان و متوسطه را در کالج آمریکایی تهران گذراند و سپس به آمریکا رفت تا در دانشگاه سیراکیوس نیویورک دکترای پزشکی و در دانشگاه کلمبیا تخصص زنان و زایمان دریافت کند. او چند سال در بیمارستانهای نیویورک فعالیت داشت و عضو انجمن پزشکان نیویورک شد.
صالح در سال ۱۳۱۳ به ایران بازگشت و با رتبه دانشیاری در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. او سپس بر کرسی استادی بیماریهای زنان نشست و ریاست بیمارستان وزیری، بخش جراحی بیمارستان زنان و آموزشگاه مامایی را برعهده گرفت. در سال ۱۳۲۷ ریاست دانشکده پزشکی به او واگذار شد و همزمان فعالیتهای آموزشی و پژوهشی خود را ادامه داد.
او در سال ۱۳۲۹ در کابینه رزمآرا به وزارت بهداری رسید و در همین دوره لایحه تشکیل سازمان نظام پزشکی را به مجلس شورای ملی تقدیم کرد. پس از دوران مصدق و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، صالح در کابینه فضلالله زاهدی دوباره وزیر بهداری شد. در این دوره اولین کارخانه شیر پاستوریزه و بنگاه دارویی ایران تحت هدایت او تأسیس شدند. در کابینه حسین علاء، صالح برنامه مبارزه با اعتیاد به تریاک را آغاز کرد و دورههای ترک اعتیاد معتادان را در بیمارستانها و مدارس راهاندازی کرد. او در کابینه جعفر شریفامامی نیز وزیر بهداری بود.
در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۲ به عنوان رئیس دانشگاه تهران منصوب شد و تلاش کرد نظام آموزش عالی آمریکایی را جایگزین نظام فرانسوی کند. با این حال در سال ۱۳۴۶، به دلیل اعتراضات دانشجویان و مشکلات شهریه، از ریاست دانشگاه برکنار شد. پس از آن، به عنوان سناتور انتصابی وارد مجلس سنا شد و در شوراها و سازمانهای مختلف فرهنگی و اجتماعی فعالیت داشت.
زندگی علمی و پزشکی صالح با تلاش فراوان، تحمل سختیها و خدمت بیمنت به مردم همراه بود. او پس از بازگشت از آمریکا در شرایط دشوار ایران، با امکانات محدود و کمبود تجهیزات پزشکی، به درمان بیماران و آموزش پزشکان پرداخت. در خاطراتش آمده است که برای نجات بیماران، حتی در شرایط سخت و فاقد تجهیزات مدرن، از ابتکار و مهارت خود بهره میبرد و جان بسیاری را نجات داد.
تحصیل او در آمریکا نیز با کوشش و پشتکار فراوان همراه بود. او برای تأمین مخارج تحصیل، شبها به مراقبت از کودکان و فروش محصولات گل مشغول بود و موفق شد به کمک اسکلرشیب و حقوق کار دانشجویی، تحصیلاتش را به پایان برساند. پس از بازگشت به ایران، با وجود پیشنهادهای وسوسهانگیز برای فعالیت در آمریکا، به کشور خود بازگشت تا در خدمت جامعه پزشکی ایران باشد.
صالح نقش برجستهای در توسعه پزشکی ایران داشت. او اولین بیمارستانهای مدرن زنان، بخشهای جراحی و آموزشگاههای مامایی را مدیریت کرد و نقش موثری در آموزش پزشکان ایرانی ایفا نمود. همچنین با راهاندازی کارخانه شیر پاستوریزه و بنگاه دارویی ایران، به توسعه زیرساختهای بهداشتی کشور کمک کرد.
در دوران وزارت او، سازمان نظام پزشکی تأسیس شد و اقدامات قانونی و اجرایی در جهت بهبود وضعیت پزشکی و بهداشت عمومی کشور انجام شد. برنامههای او در زمینه مبارزه با اعتیاد و کنترل تولید و مصرف مواد مخدر، پایههای سیاستهای بهداشتی ایران را شکل داد.
زندگی دکتر جهانشاه صالح نشاندهنده تعهد و فداکاری یک پزشک و سیاستمدار است که با علم و تجربه خود، سلامت مردم و پیشرفت علمی کشور را هدف قرار داد. او در سن ۹۲ سالگی، در ۳ دی ۱۳۷۵، در تهران درگذشت. میراث او در آموزش پزشکی، بهداشت عمومی، و توسعه صنایع دارویی و غذایی ایران باقی مانده و نام او به عنوان یکی از پیشگامان پزشکی و آموزش عالی کشور جاودانه است.